Σκέψεις πάνω στην ‘μοντέρνα’ φωτογραφία γάμου

κείμενο: Θανάσης Πρωτάτος

Ποτέ δεν είδα τον εαυτό μου σαν ‘φωτογράφο γάμου’. Τουλάχιστον, σαν αυτόν που οι περισσότεροι άνθρωποι εκεί έξω, έχουν σαν εικόνα στο μυαλό τους. Ο τρόπος προσέγγισης και η φιλοσοφία μου απέχει πολύ από την στυλιζαρισμένη, γεμάτη glitter έκδοση που λανσάρει τα τελευταία 20 χρόνια, η βιομαχανία του είδους…

Οι απόψεις που γράφω στο περιοδικό αυτό λοιπόν, αποτελούν απλά αυτό. Προσωπικές απόψεις, βγαλμένες από την δική μου εμπειρία στον χώρο, τα τελευταία 15 χρόνια. Πάρτε τες λοιπόν, ως τέτοιες. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο. Διάβασε, αναλογίσου και βγάλε τα δικά σου συμπεράσματα…

Τα τελευταία είκοσι περίπου χρόνια λοιπόν, η φωτογραφία γάμου έχει μετακινηθεί από την «καταγραφή μερικών αναμνήσεων ενός γεγονότος που ζει κανείς μια φορα (ας ελπίσουμε) στη ζωή του» στη «δημιουργία ενός υπερ-επεξεργασμένου έπους του Χόλιγουντ που αποτελείται από χιλιάδες φωτογραφίες με εσένα και το άλλο σου μισό, σε απίθανες και εντελώς εκτός χαρακτήρα πόζες στις οποίες κανένας από τους πρωταγωνιστές δεν θυμίζει καθόλου ο ένας τον άλλον».

Και το πιο σημαντικό, κανεις από αυτούς που πλήρωσε αδρά για αυτές τις φωτογραφίες δεν αντιλαμβάνεται ότι σε είκοσι χρόνια, αν τις κοιτάξει ξανά, η πρώτη σκέψη που θα κάνει θα είναι πιθανώς «μα, τι σκεφτόμουν;»

Αυτό το κείμενο, είναι ένα σύντομο σχόλιο για το μοντέρνο είδος φωτογραφίας γάμου και ο σκοπός του να αναλογιστεί αν υπάρχει ακόμα χώρος για "κάποιον που θέλει να το κάνει ουσιαστικά” – ο καλύτερος όρος που μπορώ να χρησιμοποιήσω, ειλικρινά.

Θυμάμε πριν πολλά χρόνια, πριν ξεκινήσω να ασχολούμαι με τον γάμο. Μια ή δύο φορές, φίλοι μου ζήτησαν να φωτογραφίσω τον γάμο τους. Δέχθηκα, με την προϋπόθεση πως θα προσλάμβαναν και επαγγελματία φωτογράφο, σαν βασικό. Εγώ απλά θα έφερνα μαζί μου την μηχανή μου και καλή παρέα. Ήταν 2004. Πήγα, έκανα εικόνες με τον δικό μου τρόπο και τους χάρισα τα αρχεία. Μετά από κάποιους μήνες, ανακάλυψα ότι οι περισσότερες φωτογραφίες που κατέληξαν στο γαμήλιο άλμπουμ τους, ήταν οι δικές μου. Γιατί έγινε αυτό;

Αρχικά, αυτό έγινε γιατί φρόντισα να μην παρεμποδίσω τα γεγονότα της ημέρας. Αυτό με έκανε να αναζήσω ασυνήθιστες γωνίες λήψης, να αυτοσχεδιάσω, να λειτουργήσω από την οπτική γωνία ενός καλεσμένου παρατηρητή. Απλά ήμουν δημιουργικός. Φωτογραφίσα ως φωτορεπόρτερ, όχι ως φωτογράφος εκδηλώσεων. Αναζήτησα συναίσθημα, πλαίσιο και ιστορία. Δεν φωτογράφισα εμπορικά. Αντί να αγοράσω στους φίλους μου, ακόμα ένα δώρο, που θα μπορούσε κάλλιστα να ήταν η πέμπτη φρυγανίερα τους, επέλεξα να τους δώσω κάτι μοναδικό, κάτι που στην πραγματικότητα απαιτεί προσπάθεια και σκέψη για να φτιαχτεί και ήξερα οτι θα εκτιμούσαν αργότερα.

Αυτού του είδους η φιλοσοφία, επ ουδενί δεν αποτελεί την νόρμα. Ποιός θέλει φυσικότητα και ρεαλισμό σήμερα άλλωστε;

Τί;

Θέλουμε;

Tο εμπορικό στυλ φωτογράφησης καλά κρατεί λοιπόν και με το δίκιο του. Αναλογιστείτε. Σε μια εμπορική φωτογράφηση γάμου, κάθε βήμα είναι προσχεδιασμε΄νο. Ο φωτογράφος, οργανώνει (στήνει) τις στιγμές που αυτός θέλει, σύμφωνα με ένα πλάνο που επεναλαμβάνεται ίδιο κάθε φορά. Μόνη εξαίρεση της μέρας, η τελετή, που και εκεί όμως καλύπτονται τα τυπικά. Όλα μπαίνουν σε λίστα. Καθαρά και όμορφα. Τώρα βάζεις το πουκάμισο, περίμενε μισό λεπτό κρατώντας το γοβάκι σου στο χε΄ρι, στάσου δίπλα στο παράθυρο και κοίτα με, τω΄ρα χαμογέλα. Χαμογέλα. Όχι έτσι. Φυσικά…

Και εσύ προσπαθείς φυσικά. Ξαναπροσπαθείς, μήπως και συνδεθείς με κάποιον τρόπο, εν τέλη, με τον άνθρωπο πίσω από τον φακό. Σου είναι όμως δύσκολο γιατί ο άνθρωπος αυτός σου είναι άγνωστος. Μιλήσατε μια φορά στο τηλέφωνο, άλλη μια στο στούντιο (ή και όχι) και ξαναβρεθήκατε τη μεγάλη μέρα. Πώς λοιπόν να είσαι ο εαυτός σου, χαλαρός μπροστά σε έναν ξένο; Αυτό, το γνωρίζει ο εμπορικός φωτογράφος. Γνωρίζει πως δεν έχετε κάποιου είδους σύνδεση. Έτσι θα καταφύγει σε προσχεδιασμένα, σκηνοθετημένα κάδρα για να καλύψει το κενό αυτό.

Το ιδανικό για μένα, σαν φωτογράφος Ντοκουμέντου, δεν είναι οι φωτογραφίες την ημέρα του γάμου αλλα η σύνδεση, η συνύπαρξη και η εμπειρία με το ζευγάρι. Σήμερα, ολοι οι φωτογράφοι βγαζουν καλες φωτογραφίες. Πολύ λίγοι όμως καταφέρνουν να συνδεθούν με τα ζευγάρια τους, έτσι ώστε αυτά να αισθάνονται άνετα κοντά τους. Να ξέρουν οτι θα φωτογραφηθούν αλλά να μην τους νοιάζει, γιατί εμπιστεύονται απόλυτα τον άνθρωπο πίσω από τον φακό.

Αυτό όμως δεν ισχύει τις περισσότερες φο΄ρες και η τάση είναι η επιδίωξη του υπερβολικού και του πλασματικού. Το υπερ-ιδανικευμένο. Είναι μια κωμικοτραγική κατάσταση γιατί αν γνωρίζεις προσωπικά το ζευγάρι, συνειδητοποιείς ότι οι φωτογραφίες δεν είναι σε καμία περίπτωση αντιπροσωπευτικές της προσωπικότητάς τους ή ακόμα και της φυσικής τους εμφάνισης, τις περισσότερες φορές. Είναι μια παγκόσμια τάση που φυσικά δεν λείπει και από την Ελληνική αγορά.

Νομίζω ότι αυτό που με ενοχλεί περισσότερο είναι η έλλειψη ακεραιότητας για όλα αυτά. Ξέρω πολλά ζευγάρια που επιλέγουν με εμπορικά κριτήρια μόνο και μόνο επειδή έτσι είναι το trend (αυτό κάνουν όλοι) ή πολύ απλά δεν γνωρίζουν κάτι παραπάνω περι ‘φωτογραφίας’ και φυσικά γιατί να σου τα μάθουν οι φωτογράφοι, αφού δεν είναι προς το (οικονομικό) συμφέρον τους. Αυτό που κάποτε αποτελούσε μια σχετικά μικρή δαπάνη στο σύνολο της ημέρας του γάμου, έχει πλέον μετατραπεί σε κάτι που μπορεί να καταναλώσει το 20% ή περισσότερο του συνολικού προϋπολογισμού του γάμου. Και εν τέλη κανείς δεν γνωρίζει πόσα από αυτά τα ζευγάρια είναι πραγματικά ευχαριστημένα, στο τέλος.

Ένα από τα μεγαλύτερα αμαρτήματα που διαπράττουν πολλοί εμπορικοί φωτογράφοι γάμου είναι να μπαίνουν εμπόδιο, σε πολλές στιγμές της γαμήλιας ημέρας. Σε έναν πρόσφατο γάμο φίλων που παρευρέθηκα σαν καλεσμένος, ο φωτογράφος και οι δύο βοηθοί του αιωρούνταν συνεχώς μπροστά από το ζευγάρι, με τα φλας να δημιουργούν ατμόσφαιρα ντίσκο. Για αρχή, αυτό κουράζει πολύ το ίδιο το ζευγάρι μιας και αισθάνεται σαν να το μάγκωσαν οι παπαράτσι. Και επιπλέον οι οικογένεια και οι φίλοι μένουν εντελώς εκτός, με την έννοια της συμμετοχής στην μέρα αυτή. Δεν το χαίρονται, με απλά λόγια. Είναι σαν τα πάντα να γυρίζουν γύρω από τους φωτογράφους.

Και αυτό δεν είναι το μόνο. Μετά έρχεται το… μετά. Η ψηφιακή επεξεργασία με όποιο φίλτρο υπάρχει διαθέσιμο, ωστέ να κρύψει προχειρότητες στην σύνθεση ή τα σφάλματα στην εστίαση σε κρίσιμες στιγμές. Αναρωτηθείτε. Χρειάζεστε πραγματικά χίλιες κακές φωτογραφίες αντί για εκατό, εύστοχες, φυσικές και με ουσία;

Φυσικά και όχι! Αλλά το να γίνουν καλές φωτογραφίες, είναι κάτι δύσκολο. Ο φωτογράφος θα πρέπει να δουλέψει πολύ για το επιτύχει. Πολύ δουλειά; Δεν φαντάζει σαν καλό επιχειρηματικό μοντέλο, οπότε κανείς δεν το κάνει.

Είσαι φωτογράφος γάμου; Προσπάθησε κάτι διαφορετικό…

1. Μην μπαίνεις εμπόδιο, στα γεγονότα. Ο γάμος είναι για το ζευγάρι και την οικογένεια, όχι για τον φωτογράφο και τους βοηθούς του. Διακριτικότης…

2. Μη χάνεις κρίσιμες στιγμές – δεν χρειάζεσαι είκοσι πέντε λήψεις της κοπής της τούρτας, μόνο μία ή δύο στην κατάλληλη στιγμή, είναι αρκετές.

3. Ψάξε για συναίσθημα και αποτύπωσέ το. Διατήρησε την ατμόσφαιρα και την αίσθηση. Είμαστε άνθρωποι. Το κοινό μας είναι ανθρώπινο. Οι πελάτες μας είναι άνθρωποι. Θα αισθανθούν αμέσως αυτή τη σύνδεση με το θέμα όταν κοιτούν τις εικόνες μετά.

4. Less is more. Βασική χρωματική απόδοση στην επεξεργασία χωρίς υπερβολές και τέλος. Άντε κανα δυο σημαδάκια εδώ και εκεί, αν αυτό είναι απολύτως απαραίτητο.

5. Έχε γνώση των βασικών χαρακτήρων κάθε ιστορίας που καταγράφεις. Αν νόμισες οτι η δακρυσμένη κυρία που αγκάλιαζε τη νύφη ήταν η δασκάλα της στο νηπιαγωγείο, ενώ στην πραγματικότητα ήταν η μαμά της και δεν το επιάσες, το ζευγάρι σου πιθανότατα δεν θα είναι χαρούμενο.

6. Να είσαι προετοιμασμένος. Μην χάνεις λήψεις επειδή κάτι δεν είχες ρυθμίσει σωστά ή δυσλειτουργούσε ή δεν εδώσες προσοχή στον εξοπλισμό σου. Οργανώσου από πριν!

7. Μη μένεις στα ίδια. Πειραματίσου και δοκίμασε ιδέες στην προσεγγισή σου. Το ειδικά Ντοκουμέντο είναι ένα πεδίο γεμάτο με ανεξάντλητες δυνατότητες.

10. Να είσαι λογικός με τις χρεώσεις σου. Αυτό πηγαίνει και προς τις δύο κατευθύνσεις. Εάν είσαι καλός, μην σκοτώνεις την αγορά για όλους (και τον εαυτό σου) με χαμηλές χρεώσεις. Ομοίως, αν είσαι χάλια, μην ξεγελάς τους πελάτες. Κατεύθυνέ τους προς την ποιότητα αντί για την ποσότητα – στο τέλος, θα είναι πιο χαρούμενοι και δεν χρειάζεται να είσαι ιδιοφυΐα για να καταλάβεις ότι αυτό με τη σειρά του θα είναι καλό και για την επιχείρησή σου.

Το πιο σημαντικό, ως φωτογράφος, φρόντισε να έχεις ακεραιότητα σε αυτό που κάνεις. Μπορεί να είναι απλώς δουλειά για σένα, αλλά είναι μια μέρα που γίνεται μια φορά στη ζωή για κάποιον άλλο. Προσλαμβάνεσαι για να κάνεις μια δουλειά, κάντην καλά.

Αν ανήκεις στα ζευγάρια, εκπαιδεύσου. Εκτίμησε, μάθε, διάβασε για την φωτογραφία και τα διαφορετικά στυλ. Αποφάσισε τι σου ταιριάζει. Μη βαριέσαι, αφιέρωσε χρόνο. Δες τα έργα πολλών φωτογράφων, γνωρισέ τους από κοντά και πάρε προσφορές. Θα εκπλαγείς πόσο μπορεί να αλλάξει μια προσφορά (για δικό σου κέρδος) μετά από μια δια ζώσης επαφή με έναν φωτογράφο. Όσο πιο ενημερωμένος είσαι, τόσο καλύτερο ‘προϊόν’ θα αποκτήσεις.